In de zomer leek de tuin wel een bloemenzee. Onder de uitbundig bloeiende overvloed, waren groentes wel degelijk bezig tot wasdom te komen. Oktober schonk een rijke oogst. We sneden oranje en groene Hokkaido en Muscat de Provence pompoenen, groeven de eerste aardperen op en verzamelden allerlei soorten droogbonen, zoals de vrolijk gespikkelde kiviets- en pronkbonen, maar ook de meer evenwichtig getekende yin yang en heilige boontjes. De kolen vormen intussen een prachtig pallet met roodpaarse spitskolen, dieppaarse boerenkool en donkergroene palmkool. ‘s Ochtends schitteren de dauwdruppeltjes op de bladeren in het warm gele herfstlicht.
Frisgroene steeltjes van groenbemesters als wikke, boekweit, Japanse haver en winterrogge staan te deinen in de wind, op bedden die we al eerder leeg geoogst hebben. De grond laten we zo bedekt mogelijk de winter in gaan. Het is als een beschut dekentje, dat tegelijk goed is voor de structuur van de grond en het uitspoelen van mineralen voorkomt.
Eetbare bloemen die er nog zijn, brengen we naar de keuken om de gerechtjes te sieren. Het is inmiddels speurzoeken, maar we weten precies waar we moeten zijn om bakjes bont te vullen. De tot zaad verworden bloemen, oogsten we om volgend seizoen weer te zaaien. Dan kunnen we onze zintuigen weer volop door de bloemenpracht laten strelen.
Machteld S. Walland De ontwikkeling van Mens en Tuin
35 jaar nadat zij Mens en Tuin oprichtte, brengt Machteld S. Walland een boek uit; ‘De ontwikkeling van Mens en Tuin’. Tijdens onze Open Dag kwam zij het boek presenteren.
Na zeven jaren van eenzame voorbereiding, zoals ze schrijft in haar boek, volgde op 12 april 1986 de officiële opening met haar eerste 5 deelnemers. Het lange pad dat ze heeft bewandeld om zo ver te komen, de belevenissen welke ze onderweg meemaakte en de jaren daaropvolgend met haar deelnemers, de aarde, de planten en het dierenrijk worden op een gedreven en enthousiaste manier verteld. Een prachtig, inspirerend boek, zowel voor bekenden als onbekenden van Mens en Tuin met hart voor groen en zorg. Het boek is te koop in onze winkel aan de Hillenraadweg 35 en in de webshop. Voor ieder verkocht boek wordt door Machteld € 5,00 aan Mens en Tuin geschonken. Wij zijn haar voor deze schenking en voor het oprichten en ontwikkelen van onze bijzondere plek zeer dankbaar.
Al enkele jaren is ons duidelijk dat het tuinhuis uit zijn voegen barst. Op drukke dagen passen niet alle deelnemers, vrijwilligers en begeleiders in de koffiekamer. Het begon noodzakelijk te worden dat ons mooie tuinpaviljoen uitgebreid moest worden. Begin volgend jaar gaan we beginnen met de aanbouw van een serre achter het tuinhuis. Er komt dan ook een nieuwe en grotere keuken en een pad langs het huis waardoor die ook beter rolstoeltoegankelijk is. Daarnaast moest er wat gebeuren aan de toiletten in de loods. Die waren onvoldoende geschikt voor minder validen en ook al erg oud. Inmiddels hebben we een mooie uitgebreidere wc waar ook mensen in een rolstoel gebruik van kunnen maken.
Met deze nieuwe aanbouw wordt de tuin ook beter geschikt voor activiteiten naast de dagbesteding. Mens en Tuin is een prachtige locatie die wij graag meer beschikbaar willen maken voor onze directe omgeving. Vanaf volgend jaar is het tuinhuis buiten de uren van de dagbesteding te huur en gaan wij activiteiten organiseren voor de wijk. Hierover volgend jaar meer.
De uitbundige zomer laten we los, de natuur trekt zicht terug, het wordt tijd om naar binnen te keren. De prachtige kleuren, de heerlijke geuren van nat gras, gevallen bladeren en regelmatige regen laten onze zintuigen voelen dat de herfst echt begonnen is. Met het oog op volgend voorjaar maken we de tuin winterklaar voor ons zelf, de insecten, vogels en andere bezoekers. De deelnemers verzamelen nu de zaden, knippen waar nodig de planten terug en harken het blad tijdig van het gras af. Er worden planten uitgestoken om te verplaatsten maar ook om stekken te maken en op te potten zodat u volgend jaar weer prachtige planten kunt uit kiezen in onze winkel.
Daarnaast gaan er ook nog wat bloembollen de grond in om de bijen te voeden in het vroege voorjaar. Op de website kunt u onze ‘laatste’ bloembollen bestellen. Of kom langs, combineer uw bezoek met een heerlijke herfstwandeling in onze prachtige tuin en neem nog een plantje mee voor in uw eigen paradijsje. Openingstijden:
Maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag tussen 10 en 16 uur.
Nu de herfst in volle gang is, staan er minder gewassen op de tuin. Typische gewassen van deze tijd zijn venkel, peen, prei, bleekselderij, knolselderij, boerenkool en palmkool. De tomatenplanten hebben we ivm een ziekte leeg moeten plukken. Van de vijf kilo onrijpe tomaten die eraf kwamen, heeft de chefkok van het restaurant salsa verde gemaakt. Bedden die vrij komen, zaaien we in met groenbemester. Dit doen we om de structuur van de grond te verbeteren, om de bodem bedekt de winter in te laten gaan en om stikstof uit de lucht te binden. Er blijken tevens een aantal groenbemesters eetbaar te zijn.
In samenspraak met de chef oogsten we ook een aantal kostelijke bloem-, boomblaadjes en (on)kruiden als berkenblaadjes, duizendblad, afrikaantjes, oi-kers, goudsbloem, vogelmuur en dovenetel. Zo leveren we deze weken nog steeds kleurrijke palletjes en in alle tinten groen gevulde kratjes aan het restaurant. We beleven er veel plezier aan om dit met z’n allen te oogsten. De tuin wordt zo optimaal benut. Toen ik laatst met de producten de keuken binnenkwam, werden de net opgemaakte borden direct door de chef afgemaakt met verse wikke en eetbare bloemetjes. Dat is pas Greens! En psssst… de chef gaat binnenkort zelfs bier brouwen met onze groenbemester boekweit.
Midden in de zomer was de tuin nog een en al uitbundigheid en vol van groei en bloei. Nu nadert de herfst, zijn de dagen korter, de nachten weer lekker vochtig, glinsteren de bladeren ’s ochtends van de dauw, rijpen gewassen af en begint de tuin weer op z’n retour te raken. Niet per se qua schoonheid, maar er is weer een beweging merkbaar terug de aarde in.
Toen ik op vakantie was, had ik aan een van onze vrijwilligers, die dienst deed als chef-oogst, gevraagd om de kolen nog tot het najaar te laten staan. Hij vond een aantal kolen echter zo groot en mooi dat hij besloot ze te snijden voor de keuken van restaurant Greens. Toen ik half augustus terug kwam op de tuin, kon ik hem alleen maar gelijk geven en afgelopen weken hebben we het gros van de prachtige rode, witte en savooiekolen geoogst, die inmiddels bij Greens in het vat zitten voor zuurkool. De radicchio’s bleven klein dit jaar en omdat ze op schieten stonden, moesten ze bijna allemaal tegelijk van het land. De chef van het restaurant besloot er kimchi van te maken.
Op 28 september wordt van oudsher een oogstfeest gevierd. Het luidt een tijd in van overvloed, waarin de wintervoorraden binnen gehaald worden en groente en fruit worden ingelegd en ingemaakt. Onze tuin is te klein om overvloed te leveren, het is meer een pronktuin realiseerde ik me laatst, maar de afgelopen weken werd veel van de oogst die uit de tuin kwam opgewaardeerd, doordat de chef van Greens het fermenteert of in zoetzuur inlegt. Inmiddels staat er een voorraad kleurrijk gevulde potten te shinen in het restaurant. De kracht van de zomer wordt zo geconserveerd en geconcentreerd om er in het najaar en in de winter van te kunnen eten.
Als mensen kunnen we er een voorbeeld aan nemen door in de Michaelstijd die aanbreekt onze eigen zomeroogst van binnen af te wegen en op basis van die voorraad initiatiefkracht genereren. Op 29 september vieren we het jaarfeest van Sint Michael. De aardeziel begon zich na Sint Jan weer uit de kosmos terug te trekken, deze zogenoemde inademing is nu halverwege. Rond deze tijd van het jaar is het de kunst om, nadat we tijdens de zomer uitbundig ‘buiten onszelf’ zijn geweest, weer naar binnen te keren, zonder dat we hierbij het lijntje met de kosmos hoeven te verliezen. Dit vraagt soms wat wilskracht en durf, want het kan makkelijk zijn om mee te varen op de uiterlijke zintuiglijke zomerse stroom. Het is immers soms maar de vraag wat we van binnen aantreffen, maar in onszelf kunnen we uiteindelijk het kompas vinden om tijdens de donkere, koude en minder kleurrijke maanden koers te houden, om onze gedachtes levendig te houden en ze ‘hart te geven’. Hierdoor kan ons handelen veranderen, omdat we ergens warm voor kunnen lopen, dingen vanuit de grond van ons hart kunnen doen. Michael is hierbij de veerman die op de levende stroom tussen aarde en kosmos beweegt en door stappen van de mens op dit vlak een brug bouwt tussen aarde en kosmos.
